Οι σχέσεις των ανθρώπων σήμερα ισορροπούν διαρκώς πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί πολυπλοκότητας το οποίο στα άκρα του έχει τις βάσεις της επικοινωνίας. Είναι πολύ σημαντική για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε αυτή την ισορροπία η διάθεση μας να κοιτάζουμε και από άλλες οπτικές, όπως εκείνη του συνομιλητή με τον οποίο μπορεί να έχουμε μία διαφωνία, του συναδέλφου που παρεξηγήσαμε τη στάση του απέναντι σε ένα θέμα, των φίλων μας οι οποίοι μπορεί να φαίνεται ότι αδιαφορούν για τα δικά μας θέλω, του συντρόφου ή της οικογένειας μας με τους οποίους όταν ερχόμαστε σε ρήξη μπορεί δύσκολα να κάνει κάποιος πίσω.
Όλα τα παραπάνω μπορεί να ακούγονται αρνητικά ή να υποδηλώνουν εγωιστικές συμπεριφορές, και φυσικά έτσι είναι, εκεί όμως έρχεται να δώσει τη δική της ανάσα “η σημασία του να κοιτάζεις και από άλλη οπτική” ή αλλιώς η σημασία της “ενσυναίσθησης”.
Τι είναι η ενσυναίσθηση
Ο όρος της ενσυναίσθησης εισήχθη αρχικά από τον εκφραστή της προσωποκεντρικής προσέγγισης τον Carl Roger το 1951 και εφαρμόστηκε κυρίως στο εκπαιδευτικό και ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο με πολύ θετικά αποτελέσματα στην ενίσχυση των δυνατοτήτων του ατόμου προς την αυτοπραγμάτωση του και την θεραπευτική αλλαγή.
Η ενσυναίσθηση στην καθημερινή μας ζωή στηρίζεται στην ικανότητα ενός ατόμου να εξέρχεται για λίγο από το δικό του κόσμο κοιτάζοντας από την οπτική γωνία του άλλου, κατανοώντας τα θέλω, τις ανάγκες και τα συναισθήματα του άλλου ατόμου, τα οποία έχουν αντίκτυπο στην ψυχική του κατάσταση, στις πράξεις και στα κίνητρα αυτών.
Ας αναλογιστούμε πόσες φορές μέχρι σήμερα έχουμε υποθέσει πως η δική μας άποψη ισχύει και για τους άλλους, πως εφόσον για παράδειγμα μας αρέσει μία δραστηριότητα αυτή θα αρέσει και στους φίλους μας, πως όταν εμείς είμαστε καταθλιπτικοί ή χαρούμενοι έτσι θα πρέπει να νιώθουν και οι άλλοι, ή ακόμη σε μία λεκτική σύγκρουση πως είναι παράλογο που οι υπόλοιποι δεν παίρνουν την ίδια θέση με εμάς. Μπορεί βέβαια να υπάρχουν και άλλες προεκτάσεις, όπως η χειριστική και η επικριτική στάση, οι οποίες μας προκαλούν συνεχώς να βλέπουμε τις ατέλειες ή μόνο ατέλειες στους υπολοίπους.
Αυτή η συμπεριφορά λοιπόν κάνει εμφανές πως ο κόσμος θέλουμε να γυρίζει γύρω μας. Αρκετές φορές μάλιστα, αυτό δε συμβαίνει ηθελημένα αλλά είναι αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο έχουμε μεγαλώσει και κυρίως του κατά πόσο έχουμε αναπτύξει το αίσθημα της ενσυναίσθησης από την παιδική μας ηλικία.
Γιατί είναι σημαντική η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης
Σε έναν κόσμο που όλα κινούνται τόσο γρήγορα, ειδικά στις μεγαλουπόλεις, η απάθεια είναι αυτή που δυστυχώς αρχίζει να κάνει έντονα την εμφάνιση της. Απάθεια διότι τρέχουμε να προλάβουμε τις δικές μας καθημερινές εξελίξεις, απάθεια λόγω φόβου, απάθεια διότι δεν με απασχολεί τι συμβαίνει δίπλα μου, απάθεια που πλέον γίνεται στάση ζωής.
Η ενσυναίσθηση λοιπόν είναι ένα πολύ ισχυρό όπλο ενάντια στην απάθεια. Αποτελεί ένα δρόμο βαθιάς ενεργητικής ακρόασης, συνδιαλλαγής και αλληλεπίδρασης με τον έξω κόσμο. Όταν απομακρυνόμαστε από την επιθυμία μας να κατευθύνουμε, να κριτικάρουμε, να επιβάλλουμε τη δική μας άποψη και στάση, αλλά αντιθέτως επιλέγουμε να δούμε με τα μάτια του άλλου, τότε όλες οι συγκρούσεις, οι παρεξηγήσεις, η καταπίεση, τα λόγια πίσω από την πλάτη, εξαφανίζονται και στη θέση τους αρχίζει να επικρατεί η ισορροπία.
Ας μη συσχετίζουμε βέβαια τον όρο “συμπάθεια” με την “ενσυναίσθηση”, καθώς η συμπάθεια, παρότι θετική, είναι ένα αρκετά ρηχό και τυπικό συναίσθημα, το οποίο δεν μας αλλάζει, δεν μας εξελίσσει.
Η ενσυναίσθηση, θα σε βάλει στη διαδικασία να σκεφτείς το πως πραγματικά θα ένιωθες εσύ στη θέση του άλλου, πως θα αντιδρούσες, πως θα έπραττες, και επιπλέον σε προσκαλεί να ακούσεις, να κατανοήσεις και να συντονιστείς σε βάθος με την ψυχή ενός άλλου ανθρώπου.
Από μικρή ηλικία λοιπόν είναι πολύ σημαντικό να μαθαίνουμε την έννοια της ενσυναίσθησης, κάτι που βοηθά στο να ελέγχουμε και τη δική μας συμπεριφορά. Η επιθετικότητα κάποιων παιδιών οφείλεται στην έλλειψη ενσυναίσθηση. Δεν αντιλαμβάνονται πως ο πόνος που προκαλούν, συναισθηματικός ή σωματικός, είναι αντίστοιχος με αυτόν που θα βίωναν οι ίδιοι αν κάποιος υιοθετούσε αυτή τη συμπεριφορά προς εκείνους. Ένα μεγάλο λάθος των γονιών είναι να ζητούν την κατανόηση της συμπεριφοράς του παιδιού τους, καλλιεργώντας έτσι ακόμη περισσότερο την ίδια στάση, χωρίς να βάζουν τον εαυτό τους και το ίδιο το παιδί στη διαδικασία να αναλύσει και την άλλη πλευρά.
H καλλιέργεια της ενσυναίσθησης έχει άμεση σχέση με τη συμπεριφορά των παιδιών και μελλοντικών ενηλίκων απέναντι στα ζώα. Καθρέφτης της συμπεριφοράς προς αυτά είναι και η συμπεριφορά τους προς τους ανθρώπους.
Όλα ξεκινούν από την αυτογνωσία
Πηγή όλων των θετικών συναισθημάτων αποτελεί η καλή γνώση του εαυτού μας, η αποδοχή του με όλα τα θετικά αλλά και αρνητικά χαρακτηριστικά και η παραδοχή και η αναγνώριση των λανθασμένων συμπεριφορών μας η οποία θα οδηγήσει στη βελτίωση της προσωπικότητας μας.
Μόνο μέσα από την καλή επικοινωνία με τον εαυτό μας θα μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε ουσιωδώς και με τους άλλους, θα μπορέσουμε να παραμερήσουμε το εγώ μας, να αφουγκραστούμε και να αποδεχτούμε τη διαφορετικότητα των υπολοίπων, οι οποίοι μαζί με εμάς δημιουργούν ένα ολοκληρωμένο υγιές σύνολο.
