Μελατονίνη: Μία ορμόνη με πολλαπλές δράσεις!

Η μελατονίνη είναι μία ορμόνη η οποία παράγεται στην επίφυση (ενδοκρινής αδένας) και βασικό ρόλο στην παραγωγή της παίζει η τρυπτοφάνη (αμινοξύ). Η μελατονίνη ορίζει τον κύκλο του ύπνου δηλαδή πότε είναι η ώρα να κοιμηθούμε και πότε να ξυπνήσουμε. Η παραγωγή της αρχίζει σταδιακά να αυξάνεται από το απόγευμα, εκτοξεύεται τη νύχτα και μειώνεται κατά τη διάρκεια των πρώτων πρωινών ωρών. Ως εκ τούτου γίνεται αντιληπτό πως το φώς είναι αυτό που επηρεάζει το ποσοστό παραγωγής της μελατονίνης στον οργανισμό μας. Αξίζει να σημειωθεί πως η παραγωγή της μελατονίνης μειώνεται με την πάροδο των χρόνων και αποτελεί μία σημαντική αιτία για την αϋπνία που αντιμετωπίζουν συνήθως τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

• Τι σχέση έχει η μελατονίνη με την εκδήλωση της Εποχιακής Συναισθηματικής Διαταραχής (SAD);

Η Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή είναι μία μορφή κατάθλιψης η οποία εκδηλώνεται συνήθως το Φθινόπωρο και τον Χειμώνα και οφείλεται στη διαταραχή παραγωγής της μελατονίνης λόγω των μικρότερων ημερών.

• Οι πολλαπλές δράσεις της μελατονίνης:

1. Καταπολεμά την αϋπνία.
2. Ρυθμίζει των κιρκάδιο ρυθμό του σώματός μας, δηλαδή την εναλλαγή του ύπνου από τον ξύπνιο. Αυτό διαταράσσεται για παράδειγμα όταν κάποιος κάνει ένα υπερατλαντικό ταξίδι (jet-lag).
3. Δρα κατά των ημικρανιών και προστατεύει απο εκφυλιστικές παθήσεις του εγκεφάλου (π.χ Αλτσχάιμερ).
4. Δρα κατά της εκδηλωσης καρδιακών παθήσεων καθώς αυξάνει την «καλή» χοληστερόλη (HDL) και διατηρεί τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα.
5. Τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα (μέσω της παραγωγής Τ λεμφοκυττάρων).
6. Έχει αντιοξειδωτική δράση η οποία δρα έναντι των ελευθέρων ριζών. Επιπλέον, ερευνάται η συσχέτιση της αντιοξειδωτικής της δράσης με την επιβράδυνση της γήρανσης.
7. Σημαντικός είναι ο ρόλος της μελατονίνης σε άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ΙΙ καθώς φαίνεται πως επιβραδύνει την εξέλιξή του. Συγκεκριμένα, έρευνες έδειξαν πως η μελατονίνη δρα προστατευτικά για τα κύτταρα του παγκρέατος, ενώ παράλληλα η αντιοξειδωτική της δράση προστατεύει τα μάτια και τα νεφρά από τις φθορές που προκαλεί ο διαβήτης.
8. Συμβάλλει στον έλεγχο του σωματικού βάρους. Οι διαταραχές του ύπνου συνδέονται με την παραγωγή ορμονών που επηρεάζουν την όρεξη. Δηλαδή άτομα που δεν κοιμούνται φυσιολογικά τη νύχτα και ο ύπνος τους διακόπτεται τείνουν να καταναλώνουν (εκείνη την ώρα) λιπαρές τροφές.

• Ο ρόλος της μελατονίνης κατά του καρκίνου και της οστεοπόρωσης είναι υπό έρευνα.

Εκτός όμως την μελατονίνη που παράγεται φυσιολογικά στον οργανισμό μας, υπάρχουν τροφές που την περιέχουν όπως είναι τα κεράσια, τα αμύγδαλα, ο ηλιόσπορος, οι πορτοκαλί πιπεριές, η μουστάρδα, η ντομάτα και οι σπόροι τριγωνέλλας.

Εναλλακτικά υπάρχουν συμπληρώματα καθαρής μελατονίνης είτε σε συνδυασμό με άλλα βότανα όπως είναι η βαλεριάνα. Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

Ταχείας δράσης.

Βραδείας δράσης.

Προσοχή!

• Άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, έχουν υπόταση, πάσχουν από αυτοάνοσα νοσήματα, έγκυες και θηλάζουσες είναι απαραίτητο να συμβουλευτούν τον θεράποντα ιατρό τους προτού προχωρήσουν στη λήψη συμπληρώματος.
• Οι παρενέργειες που μπορεί να εκδηλωθούν είναι ναυτία, ευερεθιστότητα, υπνηλία τις πρώτες πρωινές ώρες, πονοκέφαλος και πόνος στο στομάχι.

Κωνσταντίνα Γαζουλέα

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος