Άσθμα σε παιδιά και ενήλικες. Ποια είναι τα συμπτώματα, ποιοι είναι οι παράγοντες που το προκαλούν και ποιος ο ρόλος της διατροφής;

Το άσθμα είναι μία πάθηση γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων καθώς τόσο ο Όμηρος όσο και ο Ιπποκράτης το προσδιόριζαν με τον όρο λαχάνιασμα και «κόψιμο» της ανάσας. Αξίζει να σημειωθεί πως σήμερα η 7η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος.

• Τι είναι το άσθμα και ποια τα συμπτώματά του;

Το άσθμα είναι μία φλεγμονή των αεραγωγών και ως επί το πλείστον εκδηλώνεται με:

1. Βήχα
2. Συριγμό
3. Δύσπνοια
4. Αίσθημα «κόμπου» στον θώρακα.

• Που οφείλεται το άσθμα;

Το άσθμα οφείλεται τόσο σε γενετικούς όσο και σε εξωγενείς (περιβαλλοντικούς) παράγοντες. Αξίζει να σημειωθεί πως το κάπνισμα στην εγκυμοσύνη δύναται να οδηγήσει σε άσθμα. Αντιθέτως ο μητρικός θηλασμός, η διαμονή στην επαρχία κ.α φαίνεται πως δρουν αποτρεπτικά στην εμφάνιση άσθματος.

• Ποια είναι όμως η συχνότητα εμφάνισης του άσθματος στην Ελλάδα;

Σε πρόσφατες μελέτες φάνηκε πως στην Ελλάδα περίπου το 9-10% των ενηλίκων και το 5-6% των παιδιών ταλαιπωρούνται από άσθμα. Μάλιστα εκδηλώνεται συχνότερα στην Αττική, την Κρήτη και την Πελοπόννησο. Οι ειδικοί θεωρούν ότι αυτό οφείλεται τόσο στις κλιματολογικές συνθήκες αλλά και σε αλλεργιογόνους παράγοντες.

• Ποιοι είναι οι παράγοντες που ευθύνονται για την εκδήλωση άσθματος σε παιδιά και ενήλικες;

1. Αλλεργίες: Κύριες αιτίες δημιουργίας των αλλεργιών είναι τα ακάρεα, η γύρη, το τρίχωμα των ζώων (π.χ γάτες) και οι μύκητες. Σε αυτήν την περίπτωση μιλάμε για το αλλεργικό άσθμα το οποίο συνήθως εκδηλώνεται ταυτόχρονα με αλλεργική ρινίτιδα. Οι αλλεργίες προσβάλλουν τόσο τα παιδιά όσο και τους ενήλικες.
2. Ιώσεις: Ο παράγοντας αυτός αφορά ως επί το πλείστον τα παιδιά όπου το πρόβλημα ξεκινάει από το σχολείο στη βρεφική και παιδική ηλικία. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως ο κλειστός χώρος και η συνύπαρξη πολλών παιδιών μαζί εκτοξεύουν την ανταλλαγή μικροβίων. Επιπλέον το ανοσοποιητικό των παιδιών σε αυτές τις ηλικίες βρίσκεται ακόμη σε φάση ανάπτυξης όπως άλλωστε και το αναπνευστικό τους σύστημα (πνεύμονες, βρόγχοι).
3. Γυμναστική: Τα συμπτώματα του άσθματος συνήθως εκδηλώνονται μετά από έντονη φυσική δραστηριότητα ιδίως στους ενήλικες. Έτσι, τα άτομα αυτά κουράζονται εύκολα και δεν ολοκληρώνουν την προπόνησή τους (κυρίως λόγω βήχα ή δύσπνοιας). Τι είναι αυτό που φταίει; Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως η αυξομείωση της θερμοκρασίας και η εναλλαγή υγρασίας - ξηρότητας που επικρατούν στο χώρο οξύνουν τα συμπτώματα.
4. Σκόνη ή και έντονες μυρωδιές ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση των συμπτωμάτων του άσθματος.
5. Έντονο κλάμα (ψυχολογικοί παράγοντες).
6. Διάφορα φάρμακα (π.χ ασπιρίνη).
7. Ορισμένες τροφές (π.χ ξηροί καρποί).

Η αντιμετώπιση του άσθματος γίνεται με φαρμακευτική αγωγή υπό την καθοδήγηση του θεράποντα ιατρού. Όμως σπουδαίο ρόλο παίζει και η διατροφή καθώς υπάρχουν τροφές που είτε καταστέλλουν τα συμπτώματα είτε τα οξύνουν.

• Στα συν της διατροφής...

1. Φρούτα και λαχανικά που περιέχουν βιταμίνη C και αντιοξειδωτικά. Ενισχύουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και μειώνουν την ευαισθησία στην εκδήλωση άσθματος (π.χ αλλεργιογόνοι παράγοντες). Ξεχωριστή θέση κατέχει το αβοκάντο το οποίο περιέχει εκτός από μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και γλουταθειόνη η οποία προάγει την υγεία των πνευμόνων.
2. ω3 – ω6 λιπαρά οξέα: Έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση (π.χ σολομός, τόνος, ξηροί καρποί, λιναρόσπορος κ.α.).
3. Βιταμίνη D: Ενισχύει τη λειτουργία του ανοσποιητικού συστήματος. Έρευνες έχουν δείξει πως άτομα που που πάσχουν από άσθμα έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D (π.χ γαλακτοκομικά, αυγά κ.α). Μην ξεχνάτε πως τα επίπεδα της εν λόγω βιταμίνης αυξάνονται με την έκθεση στον ήλιο.
4. Μαγνήσιο: Εκτός από αγχολυτική παρέχει και μυοχαλαρωτική δράση. Έτσι σε κατάσταση κρίσης αποτρέπει τη φραγή της αναπνευστικής οδού. (π.χ πράσινα φυλλώδη λαχανικά, γάλα, όσπρια κ.α).

• Στα πλην της διατροφής...

1. Τροφές πλούσιες σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά οξέα έχουν αρνητική επίδραση όχι μόνο στο ανοσοποιητικό σύστημα αλλά και στη γενικότερη υγεία του οργανισμού.
2. Τροφές που περιέχουν θειώδεις ενώσεις και θειώδη άλατα (π.χ τουρσί, κατεψυγμένα τρόφιμα, προτηγανισμένες πατάτες, μπύρα, κρασί κ.α) επιδεινώνουν τα συμπτώματα του άσθματος.

Προσοχή! Υπάρχουν θειώδη άλατα και σε μη επεξεργασμένες τροφές και σε περίπτωση που παρατηρήσετε έξαρση των συμπτωμάτων καλό θα ήταν να περιορίσετε την κατανάλωση αυτών των τροφών. Ενδεικτικά τα αυγά, τα σπαράγγια, ο σολομός και οι ντομάτες είναι ορισμένες από τις τροφές αυτές.

Κωνσταντίνα Γαζουλέα

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος