Παιδική Παχυσαρκία: Οι συνέπειες που έχει τόσο στην υγεία όσο και στην ψυχολογία των παιδιών και τρόποι αντιμετώπισης!

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) σε συνέδριο που διεξήχθη στην Βιέννη σχετικά με την παιδική παχυσαρκία γνωστοποίησε πως τόσο η Ελλάδα όσο και χώρες της Ν. Ευρώπης (Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία κ.α.) παρουσιάζουν τα πιο αυξημένα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας (18-21%). Αντιθέτως στις χώρες όπως η Νορβηγία, η Ιρλανδία, η Γαλλία κ.α τα ποσοστά παχύσαρκων παιδιών κυμαίνονται μόλις μεταξύ 5-9%.

Μάλιστα στο εν λόγω συνέδριο (Μελέτη της Παχυσαρκίας) τονίστηκε πως το πρόβλημα της παχυσαρκίας μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση 12 τύπων καρκίνου (στομάχου, ήπατος, παγκρέατος, εντέρου, μαστού, μήτρας, ωοθηκών, προστάτη, ουροδόχου κύστης, νεφρών, στόματος και λαιμού).

Παράλληλα διατυπώθηκε η άποψη πως τα παιδιά που παραμένουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα στην εφηβεία, κινδυνεύουν από εκδήλωση καρδιακής ανεπάρκειας στην ενήλικη ζωή τους!

• Πως ορίζεται όμως η παιδική παχυσαρκία;

Με βάση τον ΠΟΥ η παχυσαρκία είναι το άνω του φυσιολογικού συσσωρευμένο ποσοστό σωματικού λίπους στον οργανισμό.

• Πως προσδιορίζεται;

Ο προσδιορισμός της παχυσαρκίας σε παιδιά γίνεται βάσει των ειδικών καμπύλων ανάπτυξης.

• Ποιες είναι οι αιτίες εμφάνισης της παιδικής παχυσαρκίας;

Η παιδική παχυσαρκία οφείλεται τόσο σε γενετικούς όσο και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Βέβαια το μεγαλύτερο ποσοστό παχύσαρκων παιδιών οφείλεται στην υπερβολική κατανάλωση φαγητού και πρόσληψη θερμίδων, σε συνδυασμό με την μειωμένη ή και ελλιπή σωματική άσκηση. Πιο αναλυτικά:

1. Διατροφή: Η καθημερινή ή και συχνή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών (π.χ πατατάκια, μπισκότα, σφολιάτες, σοκολάτες, αναψυκτικά, έτοιμοι χυμοί, fast-food κ.α) οι οποίες είναι πλούσιες σε λιπαρά και ζάχαρη οδηγούν στην αύξηση του λίπους και κατά συνέπεια του βάρους.
2. Έλλειψη φυσικής δραστηριότητας – Καθιστική ζωή: Η τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια που εισβάλλει στη ζωή των παιδιών, αντικαθιστώντας το παιχνίδι και τις δραστηριότητες, έχουν ως συνέπεια τη μεγάλη αποθήκευση λίπους.
3. Γονίδια: Παιδιά που προέρχονται από υπέρβαρους ή παχύσαρκους γονείς έχουν περισσότερες πιθανότητες να καταλήξουν παχύσαρκα.
4. Συνήθειες της οικογένειας: Τα παιδιά έχουν ως πρότυπο τους γονείς. Αν λοιπόν εμείς οι ίδιοι έχουμε λανθασμένες διατροφικές συνήθειες τότε το πιο πιθανό είναι να τις υιοθετήσουν και τα παιδιά μας. Επίσης, το «κατοχικό» σύνδρομο (υπερσίτιση) των παππούδων είναι ένας ακόμη επιβαρυντικός παράγοντας. Μεταξύ των άλλων είναι και η χρήση του φαγητού ως μέσο επιβράβευσης ή τιμωρίας.
5. Οικονομική κρίση: Υπάρχει μία φράση που λέει ότι «η παχυσαρκία είναι η ασθένεια των φτωχών». Γιατί; Πολύ απλά, τα έτοιμα – επεξεργασμένα τρόφιμα είναι πολύ πιο οικονομικά σε σχέση με τα «υγιεινά».

• Πως νιώθουν όμως τα υπέρβαρα – παχύσαρκα παιδιά;

1. Νιώθουν μειονεκτικά σε σχέση με τα παιδιά που έχουν φυσιολογικό βάρος.
2. Έχουν έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης.
3. Τα παχύσαρκα παιδιά δέχονται συχνά bullying με συνέπεια να απομονώνονται και να γίνονται εσωστρεφή.
4. Δεν έχουν διάθεση να συμμετάσχουν σε αθλητικές δραστηριότητες.
5. Εμφανίζουν διαταραγμένη ψυχική υγεία που ενδέχεται να τα συνοδεύει και στην ενήλικη ζωή τους.
6. Κατακλύζονται από συναισθήματα ντροπής, θλίψης και ανησυχίας.
7. Ενδέχεται να παρουσιάσουν προβλήματα στη συμπεριφορά τους, π.χ επιθετικότητα.

• 7+1 τρόποι αντιμετώπισης:

Κατ’ αρχάς είναι σημαντικό οι ίδιοι οι γονείς να παραδεχτούν ότι το παιδί τους έχει αυξημένο σωματικό βάρος. Έπειτα θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν τις επιβλαβείς συνέπειες της παχυσαρκίας όχι μόνο στην παιδική αλλά και στην ενήλικη ζωή τους. Γνωρίζετε ότι η παιδική παχυσαρκία που ακολουθεί το παιδί και στη μετέπειτα ζωή του συνδέεται με την εκδήλωση σακχαρώδη διαβήτη II, μεταβολικού συνδρόμου, καρδιαγγειακών παθήσεων, μυοσκελετικών προβλημάτων κ.α; Είναι φρόνιμο ταυτόχρονα να ζητήσουν τη συμβουλή του παιδιάτρου και άλλων ειδικών (π.χ διατροφολόγου, ψυχολόγου) προκειμένου να αντιμετωπίσουν την εν λόγω διαταραχή.

Συνεπώς θα πρέπει:

1. Να αποδεχτούμε ότι υπάρχει πρόβλημα.
2. Να δώσουμε ως γονείς το καλό παράδειγμα ακολουθώντας υγιεινές διατροφικές συνήθειες.
3. Να μην καταφεύγουμε σε ακραίους χειρισμούς και περιορισμούς γιατί ενδέχεται να μειώσουμε τον ρυθμό ανάπτυξής τους. Επίσης, η έντονη κριτική γύρων από το φαγητό σε συνδυασμό με τις στερήσεις μπορεί να έχουν ως συνέπεια την εκδήλωση διατροφικών διαταραχών στην μετέπειτα ζωή τους (π.χ βουλιμία, νευρική ανορεξία).
4. Να μην χρησιμοποιούμε το φαγητό ως μέσο τιμωρίας, επιβράβευσης ή ανταμοιβής.
5. Να υπάρχουν στο σπίτι υγιεινές επιλογές τροφών ή σνακ σε χώρους που έχουν πρόσβαση και ορατότητα τα παιδιά (π.χ πλυμένα φρούτα στο τραπέζι).
6. Να εντάξουμε στην καθημερινή διατροφή τους περισσότερα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Είτε ωμά είτε στα φαγητά (π.χ μπιφτέκι που θα περιέχει εκτός από κρέας και ποικιλία τριμμένων λαχανικών).
7. Να φροντίζουμε να έχουμε σπιτικό (μαγειρευτό) φαγητό χρησιμοποιώντας αγνά και θρεπτικά υλικά.
8. Να κλείσουμε την τηλεόραση και τον υπολογιστή και να δραστηριοποιηθούμε παρακινώντας τα παιδιά να αυξήσουν τη φυσική τους δραστηριότητα (π.χ έναρξη του αγαπημένου τους σπορ).

• Tips:

1. Μπορείτε να σχεδιάζετε μαζί με το παιδί το διατροφικό πλάνο όλης της εβδομάδας.
2. Αφήστε ελεύθερη τη φαντασία σας και δημιουργήστε σνακ με χρώματα (ποικιλία λαχανικών – φρούτων) και σχήματα.
3. Φτιάξτε μαζί με το παιδί το κολατσιό του για το σχολείο επιλέγοντας υγιεινά υλικά – συστατικά (π.χ γαλοπούλα αντί για ζαμπόν).
4. Φτιάξτε στο σπίτι διάφορα ντρέσινγκς από γιαούρτι και αποφύγετε τα έτοιμα (π.χ μαγιονέζα).

«Τα παιδιά χρειάζονται περισσότερα πρότυπα παρά κριτικές». Joseph Joubert

Κωνσταντίνα Γαζουλέα

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος